Günümüzde sağlık kuruluşlarında sadece hastalara değil, sağlık çalışanlarına da yönelik ciddi tehditler oluşmaktadır. Bu tehditlerin en başında fiziksel şiddet, sözlü saldırılar ve güvenlik zaafları yer almaktadır. Sağlık hizmetlerinin güvenli bir ortamda sunulabilmesi adına çeşitli güvenlik önlemleri ve acil durum protokolleri geliştirilmiştir. Bu protokollerden biri de Turkuaz Kod olarak bilinir.
Turkuaz Kod, özellikle Türkiye’de sağlık alanında şiddete karşı mücadelede öne çıkan, sağlık çalışanlarını ve hastaları koruma amacı güden bir acil durum kodudur. Bu kodun sağlık tesislerinde başarıyla uygulanabilmesi için “Turkuaz Kod Tatbikatları” düzenlenmektedir. Bu yazıda, Turkuaz Kod’un ne olduğu, tatbikatların nasıl yapıldığı, neden önemli olduğu ve uygulamadaki örnekler detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Turkuaz Kod Nedir?
Turkuaz Kod, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından 2015 yılında başlatılan “Beyaz Kod” uygulamasının geliştirilmiş bir versiyonudur. Beyaz Kod daha çok şiddet olaylarının hukuki bildirim kısmını kapsarken, Turkuaz Kod bu süreci genişleterek anlık müdahale, olay yönetimi ve sonrasında izlenecek adımları da içerir.
Turkuaz Kod, bir sağlık kuruluşunda bir çalışanın ya da hastanın şiddet olayına maruz kalması durumunda hızla devreye giren, eğitimli ekiplerin müdahale ettiği, olayın kayıt altına alındığı ve güvenlik süreçlerinin işletildiği bir acil durum sistemidir.
Turkuaz Kod Tatbikatı Nedir?
Turkuaz Kod Tatbikatı, olası şiddet durumlarına karşı sağlık çalışanlarının ve güvenlik ekiplerinin hazırlıklı olmasını sağlamak amacıyla gerçekleştirilen, senaryo bazlı ve uygulamalı eğitim faaliyetidir. Bu tatbikatlar sayesinde, sağlık tesislerinde görevli personelin Turkuaz Kod prosedürlerini tam olarak anlaması, olay anında nasıl hareket edeceğini bilmesi ve hızlı refleks geliştirmesi sağlanır.
Tatbikatlar, gerçek bir şiddet olayını canlandırmak suretiyle gerçekleştirilir. Tatbikata güvenlik görevlileri, sağlık çalışanları, idari personel ve gerektiğinde kolluk kuvvetleri katılır. Senaryo genellikle bir hasta yakınının sağlık personeline saldırması veya sözlü şiddet uygulaması üzerinden ilerler. Amaç, kriz anında iletişimi ve müdahale süresini test etmektir.
Turkuaz Kod Tatbikatlarının Amacı
-
Hazırlıklı Olmak: Olası bir şiddet olayında hangi adımların atılması gerektiğini personelin önceden öğrenmesi.
-
Koordinasyonu Güçlendirmek: Güvenlik, sağlık çalışanı ve yönetim arasındaki iletişimin ve iş birliğinin pekiştirilmesi.
-
Müdahale Süresini Kısaltmak: Olaylara mümkün olan en kısa sürede ve en etkili biçimde müdahale edilmesi.
-
Farkındalık Yaratmak: Çalışanların ve halkın sağlıkta şiddet konusunda bilinçlenmesini sağlamak.
-
Yasal Süreçlerin Bilinmesi: Şiddet olaylarının yasal boyutları hakkında çalışanları bilgilendirmek.
Tatbikatın Aşamaları
Turkuaz Kod Tatbikatları genellikle aşağıdaki aşamalardan oluşur:
1. Planlama:
Tatbikat tarihi, senaryo, katılımcı ekip ve kullanılacak materyaller belirlenir. Tatbikat öncesinde belirli bir hazırlık süreci geçirilir.
2. Senaryo Uygulaması:
Seçilen senaryo çerçevesinde olay başlatılır. Örneğin, bir hasta yakını hemşireye sözlü şiddet uygular. Sağlık çalışanı Turkuaz Kod butonuna basar veya ilgili birimi arayarak kodu bildirir.
3. Müdahale Süreci:
Güvenlik birimi olay yerine gelir, durumu kontrol altına alır. Gerekirse hasta yakını dışarı çıkarılır veya kolluk kuvvetlerine haber verilir. Olay kamera kaydına alınır.
4. Değerlendirme:
Tatbikat sonrası tüm katılımcılarla bir toplantı yapılır. Nelerin iyi yapıldığı, hangi alanlarda eksiklik olduğu değerlendirilir. Gerekli iyileştirmeler planlanır.
Turkuaz Kod Tatbikatlarının Önemi
Turkuaz Kod Tatbikatları, sağlık çalışanlarının güvenliğini sağlama konusunda hayati öneme sahiptir. Türkiye’de sağlıkta şiddet olaylarının sayısının artması, bu tatbikatların zorunlu ve düzenli hale gelmesini gerektirmiştir.
Yapılan araştırmalar, bu tür uygulamaların hem şiddet olaylarının azaltılmasında hem de olaylara verilen tepkinin hızlanmasında etkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca bu tatbikatlar, hasta ve hasta yakınları üzerinde de caydırıcı bir etki oluşturarak, sağlık çalışanlarına karşı daha saygılı bir yaklaşımı teşvik eder.
Türkiye’de Uygulama Örnekleri
Birçok üniversite hastanesi, devlet hastanesi ve özel hastane, yılda en az bir defa Turkuaz Kod Tatbikatı düzenlemektedir. Örneğin;
-
Ankara Şehir Hastanesi‘nde yapılan bir tatbikatta, bir hasta yakınının doktora sözlü saldırıda bulunduğu senaryo canlandırılmış, güvenlik ekiplerinin 2 dakika içinde olay yerine intikali sağlanmıştır. Tatbikat sonrası yapılan değerlendirmede olay yönetiminin başarılı olduğu ancak iletişim eksikliklerinin giderilmesi gerektiği raporlanmıştır.
-
İstanbul Kartal Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi‘nde gerçekleştirilen bir diğer tatbikatta ise olayın ardından psikososyal destek birimlerinin devreye girmesi ve çalışanlara yönelik destek sürecinin simülasyonu yapılmıştır.
Karşılaşılan Zorluklar
Turkuaz Kod Tatbikatlarının uygulanmasında bazı zorluklar da yaşanmaktadır:
-
Personel Yetersizliği: Bazı hastanelerde yeterli sayıda güvenlik personeli olmaması müdahale süresini uzatabilmektedir.
-
Farkındalık Eksikliği: Tüm sağlık çalışanları Turkuaz Kod prosedürlerine hâkim olmayabilir.
-
Altyapı Sorunları: Kod çağrı sistemlerinin her yerde düzgün çalışmaması etkili müdahaleyi engelleyebilir.
Bu tür sorunlar tatbikatlarla tespit edilerek giderilmesi gereken önemli noktalardır.
Turkuaz Kod Tatbikatları, sağlık hizmetlerinin güvenli bir şekilde sunulmasını sağlayan en önemli uygulamalardan biridir. Sağlık çalışanlarının kendini güvende hissetmesi, kaliteli hizmet sunumunun temel taşlarından biridir. Bu tatbikatlar sayesinde sadece olası olaylara müdahale yetkinliği değil, aynı zamanda kurumsal farkındalık ve toplumsal bilinç de artırılmış olur.
Sağlıkta şiddetin tamamen ortadan kaldırılması için yalnızca güvenlik önlemleri değil; hukuki düzenlemeler, toplumsal eğitimler ve bilinçlendirme kampanyaları da gereklidir. Ancak, Turkuaz Kod Tatbikatı bu mücadelenin en somut ve etkili araçlarından biri olarak ön plana çıkmaktadır.
