Ciltte oluşan lezyonlar, pek çok kişi için endişe verici olabilir. Özellikle benler, kabartılar ve lekeler gibi oluşumlar zamanla değişim gösterdiğinde, insanların aklına ilk gelen genellikle cilt kanseri olasılığıdır. Ancak her cilt değişikliği kanser anlamına gelmez. Bu yazıda, özellikle halk arasında sık görülen seboreik keratoz, benler (nevüs) ve cilt kanseri türleri arasındaki farkları detaylı şekilde inceleyeceğiz.
Seboreik Keratoz Nedir?
Seboreik keratoz, genellikle yaşla birlikte ortaya çıkan, iyi huylu (benign) deri lezyonlarıdır. Derinin üst tabakasındaki hücrelerin aşırı çoğalması sonucu oluşur. Bu lezyonlar genellikle kahverengi, siyah veya ten rengi olabilir ve yüzeyleri pütürlü, mumumsu ya da kabukludur. Halk arasında bazen “yaşlılık lekesi” veya “yaşlılık siğili” olarak da bilinirler.
Seboreik Keratozun Belirtileri:
-
Yuvarlak veya oval şekilli,
-
Yüzeyleri yapışkan veya kabarık hissi verir,
-
Renkleri açık kahverengiden siyaha kadar değişebilir,
-
Çoğunlukla sırt, göğüs, yüz ve saçlı deride görülür,
-
Ağrı yapmaz; ancak kaşıntı, tahriş ya da kanama olabilir (özellikle travmaya maruz kaldığında).
Seboreik keratozlar tehlikeli değildir ve genellikle tedavi gerektirmez. Ancak estetik kaygılarla ya da ayırt edilemeyen durumlarda doktorlar tarafından çıkarılabilir.
Ben (Nevüs) Nedir?
Benler, ciltte bulunan pigment hücrelerinin (melanosit) kümelenmesiyle oluşan genellikle kahverengi veya siyah renkli oluşumlardır. Çoğu ben doğumdan sonra çocukluk ya da ergenlik döneminde ortaya çıkar. İnsanların büyük çoğunluğunda birkaç adet ben vardır ve bu tamamen normaldir.
Benlerin Özellikleri:
-
Düz veya kabarık olabilirler,
-
Genellikle simetrik ve düzgün sınırlıdırlar,
-
Renkleri tek tondur (kahverengi, siyah, bazen pembe),
-
Zamanla değişebilirler; özellikle ergenlik, hamilelik veya güneşe maruz kalma dönemlerinde.
Benlerin çoğu zararsızdır. Ancak bazı benler zamanla cilt kanserine dönüşebilir. Bu nedenle değişiklik gösteren benler dikkatle takip edilmelidir.
Cilt Kanseri Nedir?
Cilt kanseri, cilt hücrelerinin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşan malign (kötü huylu) lezyonlardır. En sık karşılaşılan üç ana tipi şunlardır:
1. Bazal Hücreli Karsinom (BHK):
-
En yaygın cilt kanseri türüdür,
-
Genellikle güneşe maruz kalan bölgelerde görülür (yüz, boyun, eller),
-
Yavaş büyür ve nadiren metastaz yapar,
-
Şeffaf, inci gibi, kabarık ve kanayan yara şeklinde olabilir.
2. Skuamöz Hücreli Karsinom (SHK):
-
BHK’den daha saldırgan olabilir,
-
Pullanma, kabuklanma ve ülserleşme eğilimi gösterir,
-
Güneş hasarının yoğun olduğu bölgelerde ortaya çıkar.
3. Melanom:
-
En tehlikeli cilt kanseri türüdür,
-
Mevcut bir benin değişimiyle başlayabilir veya yeni bir leke olarak gelişebilir,
-
Erken teşhisle tedavi şansı yüksektir.
Seboreik Keratoz, Ben ve Cilt Kanseri Arasındaki Temel Farklar
Aşağıdaki tablo ile bu üç cilt lezyonunun temel farklılıklarını özetleyebiliriz:
| Özellik | Seboreik Keratoz | Ben (Nevüs) | Cilt Kanseri (özellikle Melanom) |
|---|---|---|---|
| Doğası | İyi huylu | Genellikle iyi huylu | Kötü huylu olabilir |
| Renk | Kahverengi, siyah, sarımsı | Kahverengi, siyah, pembe | Renk değişkenliği (çok tonlu olabilir) |
| Yüzey | Pütürlü, siğilimsi, yapışkan | Düz veya hafif kabarık | Düzensiz yüzeyli, ülserleşmiş olabilir |
| Sınırlar | Genellikle belirgin | Belirgin, düzgün | Düzensiz ve belirsiz |
| Ağrı / Kaşıntı | Nadiren, tahriş olduğunda | Genellikle ağrısız | Ağrı, kaşıntı, kanama olabilir |
| Değişim Eğilimi | Değişim göstermez | Büyüyebilir ama yavaş | Hızlı değişim gösterir |
ABCD Kriterleri ile Melanom Ayrımı
Melanom gibi tehlikeli cilt kanserlerini tanımada kullanılan ABCD kriterleri oldukça önemlidir:
-
A – Asimetri: Lezyonun bir yarısı diğer yarısıyla uyumlu değilse,
-
B – Border (Sınır): Kenarları düzensiz veya girintili çıkıntılıysa,
-
C – Color (Renk): Lezyonda birden fazla renk varsa (kahverengi, siyah, kırmızı, beyaz),
-
D – Diameter (Çap): Çapı 6 mm’den büyükse (kurşun kalem silgisi kadar),
-
E – Evolving (Değişim): Zamanla şekil, renk veya boyutta değişim varsa.
Bu kriterlerden biri veya birkaçı varsa, derhal dermatoloğa başvurulmalıdır.
Tanı Yöntemleri
Seboreik keratoz, ben ve cilt kanseri ayrımını netleştirmek için dermatologlar çeşitli yöntemler kullanır:
-
Dermatoskopi: Deri yüzeyini büyüterek inceler, tanıda oldukça etkilidir.
-
Biyopsi: Şüpheli lezyondan örnek alınarak patolojik inceleme yapılır.
-
Takip: Değişim gösteren lezyonlar belli aralıklarla gözlemlenir.
Tedavi Yöntemleri
Seboreik Keratoz:
-
Genellikle tedavi gerekmez,
-
Estetik ya da tahriş durumlarında kriyoterapi (dondurma), küretaj (kazıma) ya da lazer uygulanabilir.
Benler:
-
Şüpheli benler cerrahi olarak alınabilir,
-
Takip gerektiren benler dermatoskopi ile düzenli izlenir.
Cilt Kanseri:
-
Cerrahi eksizyon (kanserli dokunun çıkarılması),
-
Radyoterapi veya kemoterapi (ileri vakalarda),
-
İmmünoterapi veya hedefe yönelik tedaviler (özellikle melanomda).
Seboreik keratoz, ben ve cilt kanseri, görünüm açısından zaman zaman birbirine benzeyebilir. Ancak aralarındaki yapısal, davranışsal ve histolojik farklar oldukça belirgindir. Seboreik keratoz ve benler çoğu zaman zararsız olmakla birlikte, her cilt lezyonu dikkatle incelenmeli ve değişim gösteriyorsa mutlaka bir dermatoloğa başvurulmalıdır.
Unutmayın: Cilt kanseri erken teşhis edildiğinde başarıyla tedavi edilebilir. Bu nedenle cildinizdeki değişiklikleri gözlemlemek, düzenli dermatolojik kontroller yaptırmak ve güneşten korunmak sağlıklı bir cilt için atılacak en önemli adımlardandır.
