Dinimiz İslam’da oruç, sağlıklı bireyler için farz kılınmış önemli bir ibadettir. Ancak bazı durumlarda kişilerin oruç tutmaları sakıncalı olabilir ve bu durumlarda oruç tutmak gerekli olmayabilir. Hangi durumlarda oruç tutulmayacağı ve oruç tutmanın caiz olmadığı konusunda Din İşleri Yüksek Kurulu tarafından açıklamalar yapılmıştır.

Hasta, Yaşlı, Zor İşlerde Çalışanlar

Din İşleri Yüksek Kurulu’na göre, uzman bir doktorun, oruç tutmanın sağlık açısından zararlı olacağı teşhisini koyduğu bir hasta Ramazan ayında oruç tutmayabilir. Eğer hastalık geçici ise, tutmadığı oruçları iyileşince kaza eder. Ancak hastalık kalıcı ise, tutamadığı oruçlar için fidye vermesi gerekir. Bu durum Kur’an’da şu şekilde ifade edilir: “Oruç, sayılı günlerdedir. Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutar. Oruca gücü yetmeyenler ise bir yoksul doyumu fidye verir. Bununla birlikte, gönülden kim bir iyilik yaparsa (mesela fidyeyi fazla verirse), o kendisi için daha hayırlıdır. Eğer bilirseniz oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır.” (Bakara, 2/184). Fidye verecek gücü olmayanlar ise bu imkanı buluncaya kadar dinen sorumlu olmazlar.Ramazan Ayında Oruç Tutmanın Uygun Olmadığı Durumlar

Yolculuk

Ramazan’da sefer mesafesi (en az 90 kilometre) bir yere gitmek için yola çıkacak olan kimse, geceden oruca niyet etmeyebilir. Fakat niyet ettikten sonra gündüzün yolculuğa çıksa, bu yolculuk esnasında meşru başka bir mazereti bulunmazsa orucunu bozmamalıdır. Başlanan bir ibadetin mazeret yoksa tamamlanması gerekir. Sefer bir mazeret olduğu için, eğer orucunu seferliği başladıktan sonra bozarsa kendisine kefaret gerekmez, sadece kaza gerekir.

Yaşlılık

Oruç tutamayacak kadar yaşlı olan kimseler, oruç tutmayıp yerine fidye verebilirler. Bakara suresinin 184. ayetinde, bu şekilde oruca güç yetiremeyenlerin, oruç tutmayıp fidye vermeleri gerektiği hükme bağlanmıştır. İyileşme umudu olmayan hastalar da aynı hükme tabidir.

İleri Derecede Açlık, Susuzluk

Açlık veya susuzluk sebebiyle beden ve ruh sağlığının ciddi derecede zarar görmesi söz konusu olan kimse orucunu bozabilir. Sağlık şartları düzelmesi halinde bozulan oruç Ramazan’dan sonra kaza edilir. Böyle bir kimsenin orucuna devam etmesi ölümüne sebep olacak nitelikte ise, orucunu açmaması yani oruca devam etmesi haram olur.

Zor ve Meşakkatli İşlerde Çalışmak

Esas itibarıyla bir insanın ibadetlerini normal bir şekilde yapmasını engelleyecek zor ve ağır işlerde çalışması veya çalıştırılması doğru değildir. Ancak kişisel veya toplumsal zorunluluklar, bazılarının böyle işlerde çalışmalarını gerektirebilmektedir. Böyle durumda bulunan bir kişi, oruç tuttuğu takdirde sağlığına zarar gelmesinden korkuyorsa, orucunu tutmayabilir. Bu durumda olanlar, izin günlerinde veya müsait zamanlarda tutamadıkları oruçlarını kaza etmelidirler.

Gebe Olmak

Oruç tuttuğu takdirde kendisinin veya çocuğunun zarar görmesi muhtemel olan gebe veya emzikli kadınlar da sağlık durumu oruç tutmak için elverişli olmayanlar arasında değerlendirilmiştir. Bu durumda olanlar da oruç tutmayabilirler. Hatta zarar görme ihtimali kuvvetli ise, tutmamaları gerekir. Durumları normale döndüğünde tutamadıkları oruçları kaza ederler.

Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, bazı durumlarda oruç tutmak sağlığa zararlı olabilir veya kişilerin günlük yaşamlarını olumsuz etkileyebilir. Bu gibi durumlarda Din İşleri Yüksek Kurulu’nun belirlediği kurallara uygun olarak oruç tutmamak veya fidye vermek, dinen kabul edilebilir bir davranıştır.

Eğer oruç tutmanın sağlık açısından sakıncalı olduğu düşünülüyorsa, mutlaka bir uzmana danışılmalı ve dinin öngördüğü kurallara uygun hareket edilmelidir.