Seboreik keratoz (SK), genellikle yaşla birlikte ortaya çıkan, ciltte kabarık, siğil benzeri ve çoğunlukla kahverengi tonlarında lezyonlar şeklinde görülen iyi huylu (benign) cilt büyümeleridir. “Yaşlılık lekeleri” ya da “yağlı siğiller” olarak da adlandırılan bu oluşumlar, çoğu zaman estetik kaygılar nedeniyle dermatoloğa başvuruya yol açar. Bu yazıda, seboreik keratozun tanımı, nedenleri ve en önemlisi cerrahi ve alternatif tedavi yöntemleri detaylı şekilde ele alınacaktır.
Seboreik Keratoz Nedir?
Seboreik keratozlar, epidermal kaynaklı benign tümörlerdir. Genellikle orta yaş ve üzeri bireylerde görülür ve zamanla sayıca artabilir. Bu lezyonlar, vücudun özellikle sırt, göğüs, yüz ve boyun gibi güneşe maruz kalan bölgelerinde ortaya çıkar. Renkleri açık bejden koyu kahverengiye, hatta siyaha kadar değişebilir. Yüzeyleri yağlı, pul pul veya siğilimsi olabilir.
Seboreik Keratozun Nedenleri ve Risk Faktörleri
Seboreik keratozun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri belirlenmiştir:
-
Yaşlanma: En belirgin faktördür. 50 yaş üzeri bireylerde yaygın olarak görülür.
-
Genetik yatkınlık: Aile öyküsü olan bireylerde daha sık rastlanır.
-
UV maruziyeti: Güneşe uzun süreli maruz kalmak, lezyonların oluşumunu tetikleyebilir.
-
Hormonal değişiklikler: Gebelik gibi hormon seviyelerinin değiştiği dönemlerde yeni lezyonlar görülebilir.
Tanı Nasıl Konur?
Seboreik keratoz genellikle dermatolojik muayene ile kolayca tanınabilir. Ancak malign melanom gibi cilt kanseri türleriyle karışabileceğinden, tanıdan emin olunamayan durumlarda dermatoskopi veya biyopsi yapılması gerekebilir.
Tedavi Neden Gerekli Olur?
Seboreik keratozlar genellikle tıbbi müdahale gerektirmez, çünkü kansere dönüşmezler. Ancak bazı durumlarda tedavi gerekebilir:
-
Kozmetik nedenler: Lezyonun görünümü rahatsız edici olabilir.
-
Kaşıntı, tahriş veya kanama: Sürtünmeye maruz kalan bölgelerde semptomatik olabilir.
-
Hızlı büyüme ya da renk değişikliği: Malignite şüphesi taşıyorsa çıkarılmalıdır.
Cerrahi Tedavi Seçenekleri
1. Kriyoterapi (Dondurma Yöntemi)
Sıvı nitrojen kullanılarak lezyonun dondurulması esasına dayanır. Kriyoterapi uygulandıktan sonra lezyon kabuk bağlayarak düşer.
Avantajları:
-
Hızlı ve etkili.
-
Anestezi gerektirmez.
-
Klinik ortamda uygulanabilir.
Dezavantajları:
-
Açık tenli bireylerde hipopigmentasyon riski.
-
Hassas ciltlerde su toplama olabilir.
2. Elektrokoterizasyon (Yakma)
Yüksek frekanslı elektrik akımı ile lezyonun yakılarak ortadan kaldırılmasıdır. Genellikle lokal anestezi altında uygulanır.
Avantajları:
-
Küçük ve yüzeysel lezyonlarda etkilidir.
-
Kanama riski düşüktür.
Dezavantajları:
-
İz kalma olasılığı.
-
Anestezi gerekebilir.
3. Küretaj (Kazıma)
Lezyon, küret adı verilen keskin bir alet ile mekanik olarak kazınır. Genellikle elektrokoter ile birlikte kullanılır.
Avantajları:
-
Büyük lezyonlarda etkilidir.
-
Direkt gözlemle çıkarma imkanı sunar.
Dezavantajları:
-
Doku örneği alınırken iz kalabilir.
-
Enfeksiyon riski.
4. Cerrahi Eksizyon
Lezyon, bistüri ile kesilerek tamamen çıkarılır. Genellikle şüpheli veya büyük boyutlu lezyonlar için tercih edilir.
Avantajları:
-
Malignite şüphesi varsa en güvenilir yöntem.
-
Patolojik inceleme için örnek sağlar.
Dezavantajları:
-
Lokal anestezi ve dikiş gerektirir.
-
İz kalabilir.
Alternatif ve Yenilikçi Tedavi Yöntemleri
1. Lazer Tedavisi (CO2 Lazer veya Er:YAG Lazer)
Lazer ışını ile lezyonun buharlaştırılması esasına dayanır. Giderek daha yaygınlaşan bu yöntem, özellikle yüz ve boyun gibi estetik açıdan önemli bölgelerde tercih edilir.
Avantajları:
-
Kanamasız ve hızlı iyileşme.
-
Minimal iz bırakma.
Dezavantajları:
-
Uygulama maliyeti yüksektir.
-
Tüm sağlık kuruluşlarında bulunmayabilir.
2. Topikal Tedaviler
Bazı vakalarda, lezyonlara doğrudan uygulanan krem veya solüsyonlar denenmiştir. Ancak bu yöntemlerin etkinliği sınırlıdır.
-
Hidrojen peroksit solüsyonu (%40): Son yıllarda FDA onayı almış bir seçenektir. Özellikle küçük lezyonlarda denenebilir.
-
Topikal retinoidler ve AHA (alfa hidroksi asit) bazlı ürünler: Lezyonların rengini açabilir veya küçülmesini sağlayabilir.
3. Bitkisel ve Doğal Yöntemler
Doğal tedavi seçenekleri, bilimsel olarak kanıtlanmamış olmakla birlikte bazı bireyler tarafından kullanılmaktadır:
-
Elma sirkesi: Asidik yapısıyla kurutucu etki gösterebilir.
-
Çay ağacı yağı: Antiseptik özelliği nedeniyle tercih edilir.
Uyarı: Bu yöntemlerin dermatolojik onay olmadan kullanılması tahrişe veya alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Güneşten korunma: İşlem sonrası leke kalmaması için güneş koruyucu kullanımı şarttır.
-
Hijyen: Uygulama yapılan bölgenin temiz tutulması enfeksiyon riskini azaltır.
-
Deri yenilenmesini destekleyen kremler: Özellikle lazer veya kriyoterapi sonrası önerilebilir.
Seboreik keratoz, yaygın olarak görülen, çoğunlukla zararsız fakat estetik veya fonksiyonel açıdan rahatsız edici olabilen bir cilt sorunudur. Gelişen tıbbi teknolojiler sayesinde artık cerrahi müdahalelere gerek kalmadan birçok alternatif yöntemle tedavi sağlanabilmektedir. Ancak her tedavi seçeneğinin bireye özel değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Dermatolog önerisiyle belirlenen yöntem, hem etkinlik hem de estetik sonuç açısından en doğru tercih olacaktır.
