Göz kaşıntısı, çoğu insanın hayatında zaman zaman karşılaştığı rahatsız edici bir belirtidir. Genellikle geçici ve zararsız nedenlere dayansa da, bazı durumlarda ciddi bir hastalığın habercisi olabilir. Bu yazıda, göz kaşıntısına neden olabilecek başlıca hastalıkları, semptomlarını, ayırıcı tanı yöntemlerini ve tedavi yaklaşımlarını detaylı bir şekilde ele alacağız.
Göz Kaşıntısının Genel Nedenleri
Göz kaşıntısı; göz kapaklarında, konjonktiva (gözün beyaz kısmını örten zar) ya da kirpik diplerinde görülebilir. Kaşıntıya genellikle kızarıklık, sulanma, yanma hissi, batma veya çapaklanma gibi belirtiler de eşlik eder. Bu şikâyetler, vücudun alerjik, enfeksiyöz ya da inflamatuar bir duruma verdiği tepkilerden kaynaklanabilir.
1. Alerjik Konjonktivit
Göz kaşıntısının en sık nedenlerinden biri alerjik konjonktivittir. Bu durum, gözün konjonktiva tabakasının çevresel alerjenlere verdiği bağışıklık yanıtı sonucu ortaya çıkar. Polenler, hayvan tüyü, toz akarları, küfler ve bazı kozmetik ürünler alerjiye yol açabilir.
Belirtileri:
-
Şiddetli göz kaşıntısı
-
Kızarıklık
-
Gözlerde sulanma
-
Göz kapağında şişlik
-
Gözde kum tanesi hissi
Türleri:
-
Mevsimsel Alerjik Konjonktivit: Genellikle ilkbahar ve yaz aylarında görülür.
-
Perennial Alerjik Konjonktivit: Yıl boyunca sürebilir ve ev içi alerjenlere bağlıdır.
Tedavi:
-
Antihistaminik damlalar
-
Soğuk kompres uygulamaları
-
Alerjenle temastan kaçınma
-
Kortikosteroid damlalar (ağır durumlarda, doktor kontrolünde)
2. Kuru Göz Sendromu (Keratokonjunktivitis Sicca)
Kuru göz sendromu, gözyaşı üretiminin azalması veya kalitesinin bozulması sonucunda ortaya çıkar. Göz yüzeyi yeterince nemlenmediği için kaşıntı, yanma ve batma gibi belirtiler gelişebilir.
Nedenleri:
-
Yaşlanma
-
Menopoz
-
Uzun süreli ekran kullanımı
-
Kontakt lens kullanımı
-
Bazı ilaçlar (antihistaminikler, antidepresanlar)
-
Romatoid artrit, Sjögren sendromu gibi sistemik hastalıklar
Tedavi:
-
Suni gözyaşı damlaları
-
Ortamdaki nemin artırılması
-
Gözyaşı kanal tıkaçları (ileri vakalarda)
-
Omega-3 takviyeleri
3. Blefarit (Göz Kapağı İltihabı)
Blefarit, kirpik diplerinde yer alan yağ bezlerinin tıkanması veya enfekte olması sonucu oluşur. Kronik bir durumdur ve genellikle iki gözde birden görülür.
Belirtileri:
-
Göz kapağı kenarında kaşıntı
-
Kirpik diplerinde kabuklanma
-
Sabahları göz kapaklarında yapışıklık
-
Gözlerde batma ve sulanma
Nedenleri:
-
Bakteriyel enfeksiyonlar
-
Seboreik dermatit
-
Rosacea (gül hastalığı)
-
Demodex adı verilen akarlar
Tedavi:
-
Sıcak kompres ve göz kapağı hijyeni
-
Antibiyotikli göz damlaları veya merhemler
-
Çay ağacı yağı içeren mendiller (Demodex için)
4. Konjonktivit (Göz İltihabı)
Gözün konjonktiva tabakasının iltihaplanmasıdır. Bakteriyel, viral ya da alerjik olabilir. Enfeksiyöz türleri bulaşıcıdır.
Bakteriyel Konjonktivit:
-
Gözde irinli akıntı
-
Kızarıklık ve kaşıntı
-
Göz kapağında yapışıklık
Viral Konjonktivit:
-
Sulanma ve batma
-
Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonuyla birlikte görülür
-
Oldukça bulaşıcıdır
Tedavi:
-
Bakteriyel konjonktivitte antibiyotikli damlalar
-
Viral konjonktivitte destekleyici tedavi (soğuk kompres, hijyen)
-
Alerjik konjonktivitte antihistaminik damlalar
5. Göz Akarları (Demodex)
Demodex, göz kapağı ve kirpik diplerinde yaşayan mikroskobik akarlar olup blefarite benzer belirtilere yol açar. Bu parazitler özellikle yaşlı bireylerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha yaygındır.
Belirtileri:
-
Özellikle sabahları artan kaşıntı
-
Kirpik dökülmesi
-
Göz çevresinde pul pul dökülme
-
Göz kapağında iltihap
Tanı ve Tedavi:
-
Mikroskop altında kirpik örneği incelenerek tanı konur
-
Çay ağacı yağı içeren temizlik ürünleriyle tedavi edilir
6. Atopik Dermatit ve Egzama
Göz çevresinde meydana gelen egzama ve atopik dermatit gibi cilt hastalıkları da gözde kaşıntıya neden olabilir. Bu durum genellikle ciltte kuruluk, pullanma ve çatlaklarla birlikte seyreder.
Nedenleri:
-
Alerjenlerle temas
-
Genetik yatkınlık
-
Kimyasal maddeler, makyaj ürünleri
Tedavi:
-
Nemlendiriciler
-
Topikal kortikosteroid kremler (göz çevresi için düşük doz)
-
Alerji testleri ile tetikleyicilerin saptanması
7. Kontakt Lens Kullanımı
Yanlış kontakt lens kullanımı da göz kaşıntısına neden olabilir. Lensin hijyenine dikkat edilmemesi ya da kullanım süresinin aşılması sonucu enfeksiyon veya tahriş gelişebilir.
Belirtiler:
-
Kaşıntı ve kızarıklık
-
Gözde kuruluk hissi
-
Görmede bulanıklık
Önlemler:
-
Lenslerin önerilen sürelerde kullanılması
-
Lens kutusunun düzenli temizlenmesi
-
Göz hekiminin önerdiği solüsyonların kullanılması
8. Göz Alerjisine Bağlı Sistemik Hastalıklar
Bazı sistemik hastalıklar da gözde kaşıntı ile kendini gösterebilir. Özellikle bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar, göz yüzeyini kurutarak veya inflamasyon yaratarak bu semptoma neden olabilir.
Örnek Hastalıklar:
-
Sjögren Sendromu: Gözyaşı ve tükürük bezlerinin otoimmün tahribatı sonucu oluşur.
-
Romatoid Artrit: Gözde kuruluk ve iltihaplanmaya yol açabilir.
-
Lupus: Konjonktivit ve kuru göz gibi şikâyetlere neden olabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Göz kaşıntısı genellikle basit nedenlerden kaynaklansa da, aşağıdaki durumlarda bir göz hastalıkları uzmanına başvurmak gerekir:
-
Kaşıntı 1 haftadan uzun sürüyorsa
-
Görme bulanıklığı gelişmişse
-
Gözde yoğun akıntı veya çapaklanma varsa
-
Göz çevresinde şişlik ve ağrı varsa
-
Kontakt lens kullanıcılarında şikâyetler varsa
Göz kaşıntısı, hafif ve geçici bir rahatsızlık gibi görünse de altta yatan ciddi hastalıkların belirtisi olabilir. Alerjiler, enfeksiyonlar, cilt hastalıkları, otoimmün hastalıklar ve çevresel faktörler bu semptoma neden olabilir. Doğru tanı ve uygun tedaviyle bu rahatsızlık giderilebilir. Göz sağlığı ihmale gelmez; bu yüzden uzun süren veya şiddetli şikâyetlerde uzman görüşü alınmalıdır.
