Ankara Etlik Şehir Hastanesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği İdari ve Eğitim Sorumlusu Doç. Dr. Ayşegül Efe, çocuklarda uzun süreli ekran kullanımının dikkat eksikliğinin önemli sebeplerinden biri olduğunu vurgulayarak, ilkokul çağındaki çocukların günlük ekran sürelerinin en fazla 1 saatle sınırlandırılması gerektiğini ifade etti. 12 yaş ve üstü bireyler için ise bu sürenin 2 saatle sınırlandırılması önerilmektedir.
Ekran Süresinin Tanımı ve Sınırları
Ekran süresi, telefon, tablet, bilgisayar ve televizyon gibi çeşitli cihazlarda geçirilen toplam zamanı kapsamaktadır. Doç. Dr. Efe, Amerikan Pediatri Akademisi’nin çocuklar için belirlediği ekran sürelerine de dikkat çekerek, 0-3 yaş aralığındaki çocukların mümkünse ekrana maruz kalmamaları gerektiğini belirtti. Bu yaş grubundaki çocukların bilişsel becerileri, ekranlardaki yoğun dikkat dağıtıcı unsurlar ile örtüşmediğinden, bu durum onların gelişimlerine olumsuz etki yapmaktadır.
Yaş Gruplarına Göre Ekran Süresi Önerileri
3-6 yaş aralığındaki çocukların, ebeveyn kontrolünde ve iletişim halinde olarak maksimum yarım saat ekran süresine sahip olmaları gerektiğini ifade eden Efe, ilkokul çağındaki tüm çocuklar için bu sürenin en fazla 1 saat olmasını önerdi. 12 yaşından büyük bireyler içinse toplam ekran kullanımının 2 saatle sınırlı tutulması gerektiği vurgulanmıştır. Özellikle 12 yaş altındaki çocuklar için telefon kullanımının ve sosyal medya hesaplarının olmaması önemlidir. Eğer böyle hesaplar varsa, ailelerin bu konuda denetim sağlaması gerektiği belirtildi.
Dikkat Sürelerinin Yaşa Göre Değişimi
Çocukların yaşına göre dikkat sürelerinin değiştiğine dikkat çeken Doç. Dr. Efe, 6 yaş altındaki çocukların dikkat sürelerinin kısıtlı olduğunu, ilkokul dönemine geçtiklerinde ise bu sürenin yarım saate kadar çıkabildiğini belirtti. Ekranda bulunan yoğun uyarıcıların, çocukların dikkat sürelerini daha da kısaltığına dikkat çeken Efe, ekran kısıtlamasının uygulanması durumunda çocukların dikkat sürelerinin arttığını gözlemlediklerini söyledi.
Ekran Bağımlılığının Tanımı
Ekran bağımlılığı konusunda çeşitli tanımlar bulunduğunu belirten Efe, saatten bağımsız olarak davranışsal bağımlılığın tanımlanması için kötüye kullanım, uzak kalma kaygısı, ve bu duruma bağlı duygusal belirtiler gibi unsurların dikkate alınması gerektiğini söyledi. Ekran bağımlılığı ile karşılaşıldığında, tedavi sürecine başlanması gerektiği ifade edilmektedir.
Merkezi Sınavlara Hazırlanan Çocuklar için Ekran Süresi Önerileri
Merkezi sınavlara hazırlanan çocuklar için haftada 4 saatlik bir ekran süresi önerilmektedir. Bu süre, hafta içi her gün 1 saat veya hafta sonları toplamda 4 saat olacak şekilde düzenlenmelidir. Fazla ekran kullanımının, özellikle kısa videolar ve hızlı geçişler içeren içeriklerin, dikkat eksikliği ve dikkat dağınıklığına yol açtığı belirtilmektedir.
Bağımlılık Riski ve Önlemler
Doç. Dr. Efe, internet ve akıllı telefon kullanımının pandemi sonrası ciddi bir artış gösterdiğini vurgulayarak, bu durumun herkes için bağımlılık riski taşıdığını ifade etti. Özellikle cep telefonuna bağımlılık, sosyal medyadaki sürekli bildirimlerin kontrol edilmesi gibi davranışlar, bireylerde yoğun kaygı ve stres yaratabilmektedir. Ekran bağımlılığının çok küçük yaşlarda başlayabileceğine dikkat çeken Efe, ailelerin ekran kullanımını kısıtlayarak gelişimsel uyaranlar sağlayan etkinlikler düzenlemeleri gerektiğini belirtti.
Siber Zorbalık ve Dijital Okuryazarlık
Siber zorbalığın da günümüzün önemli bir halk sağlığı sorunu haline geldiğini vurgulayan Efe, çocuklara “dijital okuryazarlık” kazandırmanın önemine değindi. İnternetin doğru ve kontrollü bir şekilde kullanılması gerektiğini belirten uzman, ailelerin çocuklarına bu konuda eğitim vermeleri gerektiğini söyledi.
Ekran süresinin kısıtlanması ve sağlıklı alışkanlıkların geliştirilmesi, çocukların psikolojik ve bilişsel gelişimlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Ailelerin, bu konuda dikkatli olması ve uygun örnekler oluşturarak çocuklarını yönlendirmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.